Theresa May kan haar borst natmaken: het Britse Lagerhuis is van plan de regie over de Brexit op zich te nemen, ten koste van haar leiderschap.
May slaagt er maar niet in om het verdrag over de Brexit door het Lagerhuis te loodsen. Daarom nemen de parlementsleden nu het heft in eigen handen. Ze stellen een serie amendementen voor om de Brexit uit te stellen en een scenario zonder deal te voorkomen.
Wat staat er in de wetsvoorstellen, wat betekenen ze en maken ze überhaupt kans om geaccepteerd te worden? We zetten de belangrijkste op een rijtje.
Een ‘no deal’ afwenden door uitstel
Zoals het nu staat, verlaat het VK de Europese Unie op 29 maart, ongeacht of de deal met Brussel door het parlement geaccepteerd wordt of niet. May verzekerde de voorbije twee jaar dat die datum heilig was en vertrek zonder meer zou plaatsvinden. Een amendement van Labour-parlementslid Yvette Cooper voorkomt dit echter.
Coopers amendement voorziet in de opstelling van een aparte wet - die ook uit haar koker komt - die het Lagerhuis toestaat om te stemmen over een uitstel van de Brexit als het parlement niet instemt met May's deal voor de laatste week van februari.
Als het Lagerhuis dit amendement aanneemt, betekent dat niet automatisch dat May uitstel moet aanvragen in Brussel - mits ze voor 26 februari een deal kan beklinken. Coopers kansen zijn goed, ook omdat ze bereid is het uitstel te beperken tot twee of drie maanden.
Een debat over álle scenario's, inclusief een tweede referendum
Van minder radicale snit is het voorstel van Labour-partijleider Jeremy Corbyn. Hij wil een parlementaire debat en stemming over elke Brexit-optie. Daaronder valt ook eventueel een tweede referendum.
Door over alle opties te debatteren en stemmen, wil Labour de steun in het parlement beter zichtbaar maken. De deal van May kon immers aan beide kanten van het Lagerhuis op afkeuring rekenen, soms om tegengestelde redenen.
Boven aan de lijst met opties zou Labour hun eigen voorkeur zetten: een VK in de Europese douane-unie en met 'sterke banden' met de eenheidsmarkt.
Labour zal dit amendement waarschijnlijk wel steunen, aangezien het in lijn ligt met een motie die recent aangenomen werd op het partijcongres. De Tory's zullen er echter minder enthousiast over zijn, aangezien zij geen zin hebben om Corbyn een overwinninkje te gunnen.
Een burgerplatform laten beslissen
Een heel andere optie voor een doorbraak is het idee voor een zogeheten Citizen Assembly, een burgerplatform, om de beslissing aan hen over te laten. Aanjagers van dit plan zijn Labour-leden Stella Creasy en Lisa Nandy.
Dit amendement zou ook meteen dwingen dat May de Brexit uitstelt zodat er genoeg tijd is voor dit burgerplatform om opgezet te worden.
Het platform moet zitting bieden aan '250 leden die een representatieve afspiegeling van de bevolking vormen' en zal rapporteren aan het Lagerhuis. Deze Citizen Assembly zal zijn licht laten schijnen over het proces 'omtrent het vertrek van het VK uit de EU'. Of het ook een bindend advies kan uitbrengen, is niet duidelijk.
De campagne die ijvert voor een tweede referendum wil wellicht zijn steun voor dit plan uitspreken, zoals Business Insider op zondag onthulde. Een betere kans komt er mogelijk niet, omdat Corbyn niet bereid is een tweede referendum expliciet te steunen.
De Noord-Ierse kwestie 'herschrijven'
Een van de controversieelste ingrediënten van Theresa May's deal is de zogeheten 'backstop' voor Noord-Ierland, de noodoplossing die moet voorkomen dat er een harde grens ontstaat tussen het Britse Noord-Ierland en de Republiek Ierland.
Deze enige landsgrens van het VK zou van de een op andere dag een harde grensovergang worden, mocht de Brexit zonder deal plaatsvinden. Iedereen wil deze grens voorkomen, de ideeën over de aanpak verschillen echter nogal. Onder die zogeheten backstop blijft Noord-Ierland lid van de EU, een doorn in het oog van overtuigde Brexiteers.
Er liggen twee amendementen over dit onderwerp klaar. De eerste wil de backstop in duur beperken tot en met 31 december 2021. Een tweede voorziet in 'alternatieve regelingen' om die harde grens te voorkomen. De eerste lijkt vooralsnog het meest kansrijk.